Vitesi büyüttük, şimdi gaza basma zamanı geldi

2007 yılı Türk otomotiv sektörü adına önemli bir yıl oldu.


800 milyon Euro’luk yeni yatırımla birlikte Türkiye’de 7 yeni modelin (Fiat Fiorino, Peugeot Bipper, Citroen Nemo, (Minicargo üçlüsü) Fiat Linea, Toyota Auris, Hyundai Matrix, Renault Clio Grand Tour) üretimine başlanırken, Türk otomotivi ’kaliteli üretim merkezi’ ünvanına ulaşarak dünyada sınıf atladı. Biz de Hürriyet gazetesi ve Otoyaşam olarak 2008’in bu ilk günlerinde 2007 yılında otomotiv sektörüne damgasını vuran önemli gelişmeleri hatırlatmak istedik. Bir çok gelişmenin yaşandığı 2007 yılında vitesi büyüten Türk otomotiv sektörü için 2008’de artık gaza basma zamanı geldi.


Bursa Renault’un en iyisi: (10 Ocak) Bursa’daki Oyak Renault fabrikasına 10 yılda toplam 1.08 milyar dolarlık yatırım yaptıklarını söyleyen Renault Dış İlişkiler Başkanı Yardımcısı ve Euromed Başkanı Luc Alexandre Menard, Bursa’daki fabrikalarının yapılan değerlendirme sonucunda dünyanın en iyi Renault fabrikalarının başında yer aldığını kaydetti.


Tofaş’a Doğu Avrupa, Ortadoğu ve Afrika bağlandı: (18 Ocak) Dünyayı üç bölgeye ayıran İtalyan Fiat, Tofaş’a, tüm Afrika, Ortadoğu ve Doğu Avrupa ülkelerini bağladı. Bu ülkelerde bundan böyle tüm satış ve pazarlamayı Tofaş’ın organize edeceği söylensede, sonraki dönemde bu konuda bir gelişme veya açıklama olmadı.


Hyundai, Türkiye’de çoğunluk hisseyi aldı: (22 Ocak) Koreli Hyundai Motors, Türkiye’de yüzde 50 ortağı olduğu Hyundai Assan’da çoğunluk hisseyi alarak şirketin kontrolünü Kibar Holding’den devraldı. Hyundai yetkilileri, bu kararda Toyota’nın Sabancı Holding’in elindeki hisseleri almasının kendileri için bir örnek olduğunu belirttiler. Korelilerin Türkiye’deki hissesi 2007’de yüzde 70’in üzerine çıktı.


Koç, Otoyol’u gözden çıkardı: (5 Mart) Koç Holding, Fiat Grubu’na bağlı Iveco’yla Türkiye’de ortak iştiraki olan Otoyol şirketini gözden çıkardı. Koç Holding, Otoyol’un Adapazarı’nda yıllık 18 bin araç kapasiteli midibüs ve kamyon üreten fabrikasını verimsiz olduğu için kapatıp, Iveco’nun sadece Türkiye distribütörlüğünü planladı.


Toyota Auris, Adapazarı’nda üretilmeye başlandı: (8 Mart) Japon Toyota, Avrupa pazarı için Avrupa’da geliştirdiği Auris modelini Türkiye’de üretmeye başladı.


Kibar’dan hissemizi ucuza verdik açıklaması: (10 Mart) Kibar Holding Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Ali Kibar, Korelilerin yüzde 50 ortak oldukları Hyundai Assan’dan yüzde 20 hisse daha alarak çoğunluğu ele geçirme karşılığında kendilerine yatırım, istihdam ve ihracat sözü verdiklerini söylemişti. Kibar, "Biz bu sözlere karşılık yatırımın önünü tıkamamak için yüzde 20’lik hisseyi fedakarlık yaparak değerinin altında verdik" dedi.


Askam, Temsa evliğili sonuçlanmadı: (23 Mart) Ağır kamyon üretmek için kolları sıvayan Temsa ile Türkiye’nin ilk kamyon üreticisi Askam arasındaki ortaklık görüşmelerinden sonuç çıkmadı. Askam Genel Müdürü Çiğdem Topaloğlu, yaklaşık 1 yıldır süren görüşmelerle ilgili olarak, "Temsa ile görüşmeler bitti, anlaşma olmadı. Biz kendi kaynaklarımızla üretime yeniden başlıyoruz" dedi.


Adapazarı en iyi Toyota fabrikası seçildi: (26 Mart) Toyota’nın Adapazarı fabrikası, dünyanın en iyi Toyota fabrikası seçildi. Toyota Türkiye Üretim Genel Müdürü Tamer Ünlü, "Japon şirketin fabrikalar arasında yaptığı değerlendirmede en iyi ve en kaliteli üretim yapan fabrika biz çıktık" dedi.


Otoyol’un üretimi durdu, Selek istifa etti: (7 Nisan) Koç Holding, Otoyol’un Adapazarı’nda yıllık 18 bin araç kapasiteli midibüs ve kamyon üreten fabrikasını verimsiz olduğu için kapatırken, 20 yıldır Koç Grubu bünyesinde çalışan ve 2003 yılından bu yana Otoyol’un Genel Müdürü olan Murat Selek ise istifa etti.


Anadolu Grubu D-Max üretimi için anlaştı: (25 Nisan) Japon otomotiv devi Isuzu, Türkiye’yi Avrupa’nın üretim merkezi yapmak için düğmeye bastı. 7 yıldır Türkiye’de Anadolu Grubu ile birlikte kamyonet ve midibüs üretimi yapan Isuzu, hem kamyon hem de başarılı pick-up modeli D-Max’i de Avrupa pazarına dönük olarak Türkiye’de üretmek için Anadolu Grubu’yla anlaşma imzaladı.


Hyundai Matrix yerli oldu: (1 Mayıs) Koreli üretici Hyundai Türkiye’de üretimini gerçekleştirdiği ve ihracatını yaptığı modellerin arasına Matrix’i de ekledi. 80 milyon dolar tutarındaki yatırımla artık Türkiye’de üretilen Matrix’lerin yaklaşık yüzde 95’lik bölümü 60 tan fazla ülkeye ihraç edilecek. Yerli Matrix 26 bin 900 YTL ile 36 bin 50 YTL arasında değişen fiyatlarla Türkiye’de satışa sunuldu.


Mazda doğrudan geldi, Mermerler’le yolunu ayırdı: (3 Mayıs) Son 1 yıldır Türkiye’deki faaliyetleri ve temsilciliği tartışılan Mazda, Türkiye’deki bayilerine gönderdiği yazıyla son noktayı koydu. 22 yıldır Türkiye distribütörü olan Mermerler Grubu’yla yollarını ayıran Mazda, Türkiye’de kendi şirketiyle faaliyetlerini sürdürme kararı aldı. Mazda, bayilerine gönderdiği yazıda, "Türkiye’de heyecan uyandıracak geleceğimize katılımınız bizi mutlu eder" dedi.


Bursalı Fiat Linea dünyaya boğazda tanıtıldı: (4 Mayıs) Tofaş’ın Bursa fabrikasında dünya pazarı için üretilen Fiat Linea, İstanbul Boğazı’ndaki Su Ada’daki görkemli lansmanla dünya vitrinine çıktı. Fiat Auto CEO’su Sergio Marchionne, "Mustafa’yla (Koç) 2004 yılında Boğaz’da bir dünya lansmanı hayalini kurmuştuk. Bu hayalimizi Linea’yla gerçekleştirdik" dedi.


Yeni Doblo için 350 milyon yatırım planı: (17 Mayıs) Fiat’ın yeni Doblo’nun Türkiye’de üretilmesi konusundaki kararı 1 hafta içinde vereceğini söyleyen Tofaş CEO’su Ali Pandır, "Bu konuda yaptığımız fizibilite çalışmaları devam ediyor. Biz yeni Doblo’yu üretmek için 350 milyon Euro’luk bütçe ayırdık" dedi.


Türkiye, Ford’un devler ligine girdi: (18 Mayıs) Ford’un Avrupa’daki 6’ıncı büyük pazarı olan Türkiye, model geliştirmede de etkili oluyor. Ford, eski Mondeo’da bulunmayan 1.6 litrelik motor seçeneğini tamamen Türkiye’nin isteği doğrultusunda yeni Mondeo’ya ekledi.


Toyota, Türkiye’yi Ünlü’ye bağladı: (19 Mayıs) Dünyanın en büyük otomotiv firması Japon Toyota, Türkiye’yi Tamer Ünlü’ye bağladı. Toyota Türkiye Üretim Müdürü Tamer Ünlü, Japon Kazuhiro Kobayashi’nin yerine şirketin CEO’su olarak atandı. Böylece Tamer Ünlü Japon şirketin dünyadaki ilk Türk CEO’su ünvanını aldı.


PSA, Türkiye’den 1.5 milyar Euro’luk parça alacak: (21 Haziran) Boeing’ten Fransız Peugeot-Citroen (PSA) Grubu’nun CEO’luğuna gelen Christian Streiff, Türk otomotiv endüstrisisi açısından tarihi bir karara imzasını atıyor. Bu yıl Türkiye’den 400 milyon Euro’luk yedek parça alacak PSA Grubu, bu rakamı 2 yıl içinde 1.5 milyar Euro’ya çıkartmayı planlıyor. PSA’nın bir sonraki adımı ise Türkiye’de ucuz otomobil üretecek bir fabrika kurmak olacak.


Hyundai, Türkiye’de iki model için düğmeye bastı: (3 Eylül) Maliye Bakanı Kemal Unakıtan’ın Nisan ayında Türkiye’yi ziyaret eden Hyundai Başkanı Mong-Koo Chung’a yaptığı, "Benim de gözlerim sizinki gibi biraz çekiktir. Masanın altından da teşvik verelim yatırımını artır" talebi etkili oldu. Hyundai, 3 yıl içinde 2 yeni modelin daha Türkiye’de üretilmesi için düğmeye basarken, yeni modellerle birlikte toplam kapasitenin 200 bin adedi aşması bekleniyor.


Kocaelili Connect Amerika’ya İnönülü Kargo’yu Rusya’ya: (12 Eylül) Ford Otosan Kocaeli Fabrikası’nda ürettiği Transit Connect’i otomotivin anavatanı olan Amerika’ya ihraç etmeye hazırlanırken, Eskişehir’deki İnönü fabrikasında ürettiği Kargo ile de Rusya ve çevresinde büyüme planı yapıyor. Ford Otosan Genel Müdürü Michail Flewitt, Transit Connect’in, Amerika’ya ihracatı için son aşamaya geldiklerini belirtti.


Karsan, Citroen de üretecek: (22 Eylül) Otomotivde hızla "fason üretim merkezi"ne dönüşen Karsan, Citroen’in ticari aracı Berlingo’yu üretmek üzere anlaşma imzaladı. Buna göre Karsan, yenilenen Berlingo’nun mevcut versiyonunu Bursa’da üretecek. Ayrıca Peugeot ve Citroen’in ticari araçları için arka aks gelişterecek. Karsan Genel Müdürü Can Karabağ, "Peugeot Partner ve Citroen Berlingo’da seri sonu üretim yapacağız" dedi.


Daihatsu Türkiye’de midibüs üretmeye başladı: (24 Eylül) Japon Daihatsu, Türkiye’de ’ithalatçı firma’ kimliğinden sıyrılıp, ülke ihracatına katkıda bulunmak istiyor. Daihatsu’nun Türkiye distribütörü ALJ Grup, dünyada sadece Bursa’da ’Deltabus’ isimli midibüs üreterek ihraç etmeye başladı. 2008 yılında 1000 adet Deltabus’la 40 milyon dolarlık ihracat geliri hedefleyen Daihatsu Türkiye, yeni ülkelerin devreye girmesiyle bu rakamı artırmak istiyor.


Minicargo üretimi başladı: (4 Ekim) Tofaş tarafından Fiat, Peugeot ve Citroen için Bursa’da üretilecek 380 milyon Euro’luk Minicargo projesinde üretim başladı. Tüm fikri mülkiyet hakları Tofaş’a ait olan Minicargo, Fiat ve PSA Grubu için Bursa’da yılda 165 bin adet üretilecek. Sanayi ve Ticaret Bakanı Zafer Çağlayan, bu önemli aracın 8 yılda Türkiye ekonomisine 11 milyar dolarlık ihracat geliri sağlayacağını belirtti.


Mermerler Mazda’ya karşı ilk davayı açtı: (10 Ekim) Mazda, 22 yıldır Türkiye’de temsilcisi olan Mermerler Grubu’yla 31 Mart 2007’de sözleşmelerinin bitmesinin ardından, Türkiye’ye doğrudan girme kararı almıştı. 2008 yılı başında, Mazda Avrupa bünyesinde Türkiye’de kendi kurdukları şirketle hizmet vermeye başlayacaklarını açıklayan Japon şirkete, eski ortağından ilk darbe geldi. Son 6 aydır yaşanan süreçte sessiz kalan Mermerler Grubu, Mazda’ya karşı hukuki süreci başlattı.


Otomotivin 4 süvarisinden birlik mesajı: (28 Kasım) Otomotivin Davos’u olarak adlandırılan Automotivist’de biraraya gelen Ford, Fiat, Oyak Renault ve Toyota CEO’ları "Türkiye’de yerli bir markanın artık çıkamayacağı" görüşünde birleşti. "Otomotivin 4 büyük süvarisi"ni temsil eden CEO’lar, "Marka yaratmak yerine nasıl daha fazla üretim yaparız, buna bakmak gerek" mesajı verdi.


Otomotiv iki rekor birden kırdı: (28 Aralık) Otomotiv sektörü, iç pazarda daralma yaşamasına rağmen, 2007 yılını çifte rekorla geride bırakıyor. Üretimini 1 milyon 135 bin adede çıkaran otomotiv, bu alanda rekor kırarken, ihracatını da 830 bin adet ve 20 milyar dolara taşıyarak bir başka rekora imza attı.


Malezya, Türkiye için hafif ticari üretecek


Otomotiv editörü olarak Türkiye pazarında yer alan 50’in üzerindeki markaya da aynı mesafade olduğumu düşünüyorum. Yorum ve haberlerimde, tek şartım markanın veya modelin güzel bir hikayesi olması. Bugün kimse, ’Emre ... markaya daha yakın’, ’.... markanın haberlerine daha fazla yer veriyor’ diyemez. Diyen varsa da bu köşe kendisine sonuna kadar açık. Benim tek kıstasım yine söylüyorum karşımdaki markaların bana anlatacak birşeyi olması.


Bu doğrultuda geçtiğimiz günlerde Malezyalı otomotiv markası Proton’la ilgili duyduklarımı sizinle paylaşmak istedim. Her ne kadar Malezya’nın bile bir otomobil markası olmasına biraz gıcık olsam da, hikaye güzel. Bilmeyenler için Malezya bizim yapamadığımızı yapıp 1983 yılında Japon Mitsubishi’nin desteğiyle milli markaları Proton’u yarattı ve başta İngiltere olmak üzere dünyaya açıldı. 1996 yılına gelindiğinde, ünlü İngiliz spor markası Lotus’u almasıyla Proton’un bir anda yıldızı parladı. Çünkü bu satın almayla birlikte Proton, yeni modellerinde hem Lotus teknolojisini hem de imajını kullanmaya başladı.


Proton’un Türkiye’yle ilişkisi ise 1998 yılına uzanıyor. Jet Fadıl lakaplı Fadıl Akgündüz’ün temsilciliğinde Türkiye pazarına giriş yaptı. Türkiye’de 2 yıl boyunca 5 bine yakın araç satıldı ama 2000 yılında Jet-pa’nın içine girdiği sıkıntılar nedeniyle Proton Türkiye’den resmen kaçtı. Tabi bu arada satılan araçlarla ilgili bir çok problemin de yaşandığını söylemek lazım.


Aradan 4 yıl geçtikten sonra Proton karşımıza bu kez Ulu Motor çatısı altında çıktı. Ulu Motor, Ulubaşlar Group’un bünyesinde kurulan bir şirket. İş hayatına 1973 yılında Grundig ve Telefunken bayiliğiyle başlayan Ulubaşlar, bugün Proton’un Türkiye distribütörlüğünün yanısıra, Kia’nın ana bayisi durumunda. Yani bir başka değişle Kia’nın ana bayisi Proton’un Türkiye distribütörü oldu. Ulubaşlar, açıkçası Türkiye’de enkaz olmuş bir markanın temsilciliğini alınca son iki yıldır sadece yaraları sarmakla uğraşıyor. Şimdi ikinci aşama daha doğrusu en zor bölüme gelmiş durumdalar. O da marka imajını yukarıya çekmek. Ellerinde Lotus gibi önemli bir koz olmasına rağmen, henüz Türkiye’de bunu kullanamadılar. Çünkü daha henüz Lotus’la Türkiye’yi tanıştıramadılar. 2008 yılı sonuna doğru ilk Lotus aracın Türkiye’ye geleceği ve ilk modelin 4 çeker olacağı söyleniyor. Bence Ulu Motor’un yapması gereken Lotus’a yüklenip Proton’un imajını yükseltmesi.


Gelelim Proton’la ilgili diğer hikayeye. Biliyorsunuz, Türkiye’de pazarın neredeyse yarısı bugün hafif ticari araçlardan oluşuyor. Vergi avantajı nedeniyle bu tip araçlara sahip markaların pazardaki gücü ortada. Bunun farkında olan Ulu Motor, Malezya’ya hafif ticari araç üretimi konusunda bastırmış. Şimdi Malezyalı şirket, 2008 yılında binek modeli Savy’den bozma bir hafif ticari araç üretmeyi planları arasına almış. Bu gerçekleşirse 2009 yılından itibaren Ulu Motor’un elinde bir de hafif ticari model olacak. Bekleyip göreceğiz.